Zgadywaki na zwierzaki

Zagadka trzynasta
Ma w nosie reklamę „Mam smaka na Maka”,
dla niej smacznym kąskiem są liście ziemniaka.
W ubranku w paseczki po polach się błąka –
szkodnik jakich mało – ziemniaczana…
stonka.​
                                 O żarłocznej Amerykance



  ​Popatrzcie na jej zdjęcie:
 
​  Ma wygląd miły dla oka, ale nie dajcie się tym zwieść.
 
 Stonka to szkodnik o nieposkromionym apetycie. Żeruje na ziemniakach, żywiąc się ich liśćmi, kwiatami i łodygami.
 
  Do Europy przybyła na przełomie XIX i XX wieku ze stanu Kolorado w USA. Jak się przypuszcza, przypłynęła jako pasażer na gapę na jednym ze statków transportujących żywność.
 
 W Polsce pierwsze stonki pojawiły się na Suwalszczyźnie ok. 1880 roku. Sprzyjające warunki rozwoju spowodowały, że rozmnażały się na potęgę. W latach pięćdziesiątych ubiegłego wieku zaczęły stanowić wielki problem, bo ziemniaki były wtedy podstawą wyżywienia.
  Kulinarne upodobania Polaków tak opisywał Jan Brzechwa w wierszyku „Stonka i Bronka”:
 
  „Ślinka płynie, oko skrzy się,
  Gdy ziemniaki dymią w misie,
  Bo to już tradycja taka:
  Trudno żyć jest bez ziemniaka”.
 
  Skuteczną walkę ze stonką umożliwiło dopiero masowe użycie środków ochrony roślin, ale zanim to się stało, działo się, oj, działo.
 
  Według komunikatów ówczesnych władz socjalistycznych stonki miały zostać zrzucone w wielkich ilościach przez amerykańskie samoloty do Bałtyku, skąd wydostały się na brzeg, rozpoczynając wymierzone w Polskę działania, polegające na pożeraniu upraw ziemniaczanych. Była to antyamerykańska propaganda, która z prawdą nie miała nic wspólnego. 
​
  Uległo jej wielu znanych pisarzy i poetów. Jan Brzechwa, we wspomnianym już wcześniej wierszyku, tak opisywał zagrożenie ze strony Ameryki, którą traktowano w ówczesnych czasach jako wroga:

  „Wyjdą znów szkodniki znane
  Niszczyć pola ziemniaczane;
  A i wróg jest także gotów
  Zrzucać stonki z samolotów”.

  Na przegląd pól ziemniaczanych w całym kraju i przeczesywanie bałtyckich plaż wysłano tysiące chłopów, robotników, żołnierzy i uczniów. Poszukiwacze stonki przeglądali ziemniaczane krzaczki, a odkryte szkodniki i larwy owada niszczyli bez litości.

  Oto kolejny cytat z propagandowego wierszyka:

  „W jednej z drużyn jest i Bronka.
  Ona wie co znaczy stonka;
  Wlała nafty do butelki,
  W nafcie topi niszczycielki.
  A liść każdy się uśmiecha:
  Z tej dziewczyny jest pociecha!”.

 W opylaniu upraw ziemniaczanych samolotom PO-2, tzw. kukuruźnikom, towarzyszyły nawet samoloty pasażerskie wypożyczane z LOT-u.
  Przemysł nie nadążał z produkcją konnych i plecakowych opylaczy, dlatego często, stosując najbardziej prostą metodę, azotoksem – zabójczym środkiem przeciw stonkom, napełniano pończochy lub skarpety. Potrząsając nimi, sypano truciznę na ziemniaczane krzaczki.

  Tak poeta zachęcał dzieci do aktywnej walki ze szkodnikiem:

  „Bierzcie wszyscy przykład z Bronki,
  Trzeba niszczyć larwy stonki”.

  Redaktorzy „Płomyczka”, wspominają, że apele władz dzieci traktowały bardzo poważnie i przysyłały do redakcji butelki lub słoiki z zebranymi szkodnikami.